مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 326

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

داوطلب-خواستار-نامزد

پاسور زدن-پاسور بازی کردن
از جا پریدن(یکه خوردن، عصبی شدن)

خیر ندیده-نفرینی است به معنی امیدوارم خیر نبیند

توی مخ کردن-به خاطر سپردن-از بر کردن

از شیر گرفتن(به دوره‌ی نوزادی پایان دادن)

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

خربان-صاحب خر-خرکچی
دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن
رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن

ریز بار-باران ریز-ابری که باران ریز دارد

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

بی سر و پا-پست-فرومایه

آش پشت پا(آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند)

اسب چوبین(تابوت)

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

دادستان-ستاننده ی داد-مدعی العموم

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

از خشت افتادن-بدنیا آمدن

پار-فرسوده و اوراق-مجروح

از پا درآمدن(افتادن، سخت خسته و درمانده شدن)

حق و حساب دادن-رشوه دادن-آجیل دادن

 

بی اشتها-بی میل به غذا

بی فک و فامیل-بی کس و کار

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن
حقه زدن-فریب دادن

دو رو-لباسی که از هر دو طرف می توان آن را پوشید-آدم غیر صمیمی و فرصت طلب

چوب لای چرخ گذاشتن-سنگ پیش پا انداختن-ایجاد مانع کردن

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد
زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه

آفتابی شدن-پیدا و آشکار شدن-بیرون زدن آب قنات

 

آب‌زیرکاه(حیله گر، فتنه انگیز، دو رو)

آبدار-سخت-شدید-سنگین

بلغمی مزاج-آدم خونسرد و اخمو

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

تا برداشتن-تا شدن-خم شدن

دراز کش-افتاده-خوابیده

اسب چپ با همدیگر بستن(با هم کینه و دشمنی داشتن)

از جا در رفتن(کنترل خود را ناگهان از دست دادن، ناگهان خشمگین شدن)

بند آوردن-متوقف کردن

خاور زمین-قاره ی آسیا

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

جاده کوبی-راه صاف کردن

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین

دستمالی-دست مالیدن
به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن
آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن

زاچ-زائو

توپ و تشر-تهدید-هارت و پورت-داد و فریاد

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

دَلِگی-هیزی-چشم چرانی

داوطلب-خواستار-نامزد
آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی
بازرس-مامور بررسی و کنترل

از هول هلیم توی دیگ افتادن(از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن)

روزه ی کله گنجشکی-روزه ای که بچه ها تا نیمه های روز می گیرند

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن

زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

حساب کردن-پرداختن خرج

استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب
راه بندان-حالت بسته بودن راه-قطع رفت و آمد

خَنج-ناخن کشیدن بر چیزی

افسار پاره کردن(سرپیچی کردن، یاغی شدن)

تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد

چمباتمه زدن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو

پی پیش-کسی که نوبت دوم بازی مال او است

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

پشت پا زدن به چیزی-چشم پوشی کردن از چیزی

پر پری نشان دادن-کسی را فریب دادن و از راه به در بردن

رنگ آمیزی-آمیختن رنگ های گوناگون به هم

 

 

پیاز مو-ریشه و بیخ مو

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

 

جا نماز-سجاده-فرش کوچکی که بر آن نماز می خوانند

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد
دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر
دود چراغ-کشیدن شیره
دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش

جدا جدا-یکی یکی-جداگانه

حرف شنو-سر به را-مطیع

اشتباه لپی(اشتباه لفظی)
آشیخ روباه(آب‌زیرکاه، مکار)

پنبه از گوش در آوردن-از غفلت در آمدن-هوشیار شدن

 
خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن

دو به هم زنی-دو به هم اندازی
به تخته زدن-در مقام تعریف و چشم نخوردن کسی بکار می برند
حوصله ی کسی سر رفتن-خسته و کسل شدن-بی تاب شدن
دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند

رو شور-سفیداب

روی هم گذاشتن چشم-بستن چشم-خوابیدن-گذشت کردن-صرف نظر کردن

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)
تاتوله هوا کردن-به حیرت دچار کردن-به سکوت واداشتن
توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

بامبول زدن-حقه سوار کردن

خدا حافظ-به درود-در پناه خدا-خدا نگهدار

زیر دم سستی-انحراف اخلاقی
ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

 

خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن

 

چاک کردن-نگا. چاک دادن

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

آواز شدن-شهره شدن

پاکاری-شغل پاکار

دخالت کردن-در آمدن در کاری

پراندن-بی اراده حرف درشت و بی جایی در سخن آوردن-گاه گاه در نهان تباهی کردن زن

پر پری نشان دادن-کسی را فریب دادن و از راه به در بردن

پِشک-نرمی و پرده های بینی

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

دست پیش-گدا

زار-نا به سامان-خراب-بد

درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

 

حاجی ارزانی-گران فروش
پس دادن-خریده ای را به فروشنده باز گردانیدن-باز دادن چیزی که گرفته اند

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز
دبه کردن-دبه در آوردن

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده
دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن
چانه کردن-تقسیم کردن خمیر نان به گلوله های مساوی
چوب بندی-داربست

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

خوش مسلک-خوش روش-نیکو طریقت

تو سر چیزی زدن-از ارزش واقعی چیزی کاستن

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن

ته نشست-رسوب

رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن
چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

بلا به دور-بلاها دور باد

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

زحمت کشیدن-کار کردن

 

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

تیپا خوردن-رانده شدن

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

خاطر داشتن-به یاد داشتن

اَتَر زدن(فال بد زدن)

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

چه صیغه ای است ؟-چه معنی داد ؟

حرف گوش کن-حرف شنو

 

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

افتادن دست-از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن
چشم و چار-چشم-دید-بینایی

 

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

رعیت داری کردن-حراست کردن از زیردستان-مورد نوازش و محبت قرار دادن زیردستان

آبِ سیاه(نیمه کوری)

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

پیش فروش کردن-پیش از آماده کردن کالا آن را فروختن

راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

چهار چنگول ماندن-نگا. چهار چنگول شدن

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

حال کسی را گرفتن-کسی را ناراحت کردن-شادی کسی را به هم زدن

حاجی خرناس-لولو

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

دست به دل کسی گذاشتن-با یادآوری خاطره ای دل کسی را اندوهگین کردن
چاق و چله-سر حال-سر دماع-فربه-سالم و شاداب

دستمال ابریشمی-چاپلوسی-تملق

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

 

پول مول-پول

پزا-زود پخت شونده

 

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

 
زبان تلخی-درشت گویی-گفتار خشن

دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت(ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست)

حمام گرفتن-منظور دوش گرفتن است

پاشنه ی کسی را کشیدن-با فریب کسی را به کاری برانگیختن
دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی

تپل مپل-چاق و چله
زیپو کسی را زدن-از کار برکنار کردن-معزول کردن

 

استخوان‌دار(محکم، بااراده)

تت و پت-لکنت زبان
درمانگاه-جای درمان بیمار
چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

 

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

الکی-بی‌هوده-بی‌خود-دروغکی

الحق-به‌راستی-حقیقتن

ژاکت-کت بافته شده از کاموا

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

 

پر پری نشان دادن-کسی را فریب دادن و از راه به در بردن
اقل‌کم-دست‌کم-لااقل

تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

تسویه حساب-تلافی-پاک کردن دل خوری
تو هچل-انداختن به دردسر انداختن-دچار مشکل کردن

اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

دندان تیز کردن-طمع کردن

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

با کرم الکاتبین بودن حساب کسی-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات بدهد

رو دست بالا آمدن-رقابت کردن-پیشی گرفتن

چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف

چروک-چین و شکن

آفتاب را به‌گز پیمودن-کوشش بی‌هوده کردن
پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

اسم شپش کسی منیژه خانم بودن-خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن

پاشنه ی خانه ی کسی را در آوردن-کسی را با خواستن چیزی به ستوه آوردن

حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی
بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره

از منبر پایین آمدن-از پرچانگی دست برداشتن-سخن را به پایان آوردن

پکر شدن-کسل و عصبانی شدن

خود را جستن-جست و جو در لباس خود برای یافتن و کشتن حشرات موذی مانند شپش

دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

 

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

از دست کسی در رفتن-کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

حاجی ارزانی-گران فروش
زُل-خیره

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن
دست کردن-دست فرو بردن

چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن
زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس

پایه دار-هر چیزی که پایه داشته باشد

دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند
داغان کردن-از هم پاشاندن-متفرق کردن
رضا شدن-راضی شدن

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن
خوب شدن-شفا یافتن-تندرست گشتن
آب و رنگ-طراوت و شادابی

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی
 

خون راه انداختن-نگا. خون به پا کردن

خوش نقش و نگار-نگا. خوش نقش
 

خشکه بار-نگا. خشکبار

خِر-حنجره-گلو

پکاندن-ترکاندن

از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)

آیۀ یاس خواندن(هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن)
خارج از مرکز-مزایایی که به کارمندان خارج از پایتخت داده می شود

دربند-کوچه ی بن بست-مانع در محل ورود

زغنبود-کوفت-زهرمار-خفه شو!

ردیف کردن-جور کردن-آماده کردن

آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)
دبنگ-احمق-کودن

اگر بمیری هم-به‌هیچوجه-هرگز

 

دم-هنگام

 

پیشاب-ادرار

رسیدگی کردن-سرکشی و وارسی کردن
دست به سر کردن کسی-کسی را به بهانه ای برای انجام کاری بیرون فرستادن-کسی را رد کردن

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

بی پا-از تاب و توان افتاده-فرسوده

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

این خاکدان-دنیا

تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

از دهان گنده‌تر حرف زدن(گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست)
باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

 
تکان دادن-ناگهان ترساندن-حرکت دادن
چِرت-حرف بی معنی و نامربوط

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

خانه به دوش-بی خانمان-آواره

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن
خفت افتادن-تنگ شدن-در تنگنا افتادن
آتشِ تر-شراب-لب معشوق
آیَم سایَم-گاه‌کاهی

زوال در آوردن-نعمتی را در نتیجه ی ناسپاسی و بی اعتنایی از دست دادن

ریزه کار-باریک بین-دقیق-زیرک

 

اختر- گذری-دیدار کوتاه-سرپایی

به ساز کسی رقصیدن-بازیچه ی کسی شدن-از کسی فرمان بردن

دم گاو به دست آوردن-قدرت و موقعیتی به دست آوردن-وسیله ای برای معاش به دست آوردن

نخته شدن-تعطیل شدن-بسته شدن-از رونق و اعتبار افتادن

آب شدن و به زمین فرو رفتن-دود شدن و به آسمان رفتن

چنگولک-سست و ضعیف

دست بالا کردن-پیش قدم شدن-آستین بالا زدن

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)