طبقه‏ بندی زوج‏ها

طبقه‏بندی زوج‏ها

گاتمن در 1993 و فیتز پاتریک ^[1] در 1988 به دو نوع الگوی ارتبا کلی در ازدواج پی ‏بردند

1ـ زوجیت با ثبات                          2ـ زوجیت بی ثبات

زوجیت با ثبات شامل زوج‏های سنتی^[2]، زوج‏های دو جنسی^[3] (آندروژن) و زوج‏های اجتنابی (دوری‏گزین) می‏شوند.

زوجیت بی‏ثبات شامل زوج‏های ناسازگار و زوج‏های آزاد و مستقل می‏َشود. (گاتمن، 1993، فیتز پاتریک، 1988) این زوج‏‏ها از نظر برداشت مثبت و منفی با هم متفاوتند. زوج‏های با ثبات رفتارهای ارتباطی مثبت بیشتری را نسبت به منفی نشان می‏دهند. در زوج‏های بی‏ثبات اختلاف بیشتر از با ثبات وجود دارد. (اشتئوبر، 2005)

زوج‏های سنتی:

با نقش‏های جنسی سنتی یعنی نقش‏های مردانه و زنانه انطباق دارند. وظایف زن و مرد کاملاً از یکدیگر متمایز و مشخص است . اهداف خانوادگی را بر اهداف فردی ترجیح می‏دهند، دارای برنامه منظم و مشخص روزمره هستند. در منزل در مکان مشترک زندگی می‏کنند و هیچیک اتاق‏ خصوصی متعلق به خود ندارند. حد متوسطی از هیجانات مثبت و منفی را از خود نشان می‏دهند. از به وجود آمدن تعارض به جز در مسائل بسیار مهم اجتناب می‏کنند. به یکدیگر گوش داده و سعی در ابراز همدلی به هم می‏کنند و بعد از پایان هر تعارضی آشکارا در پی راضی کردن، متقاعد کردن طرف مقابل هستند. (گاتمن، 1993، فیتز پاتریک 2005)

گاتمن (1994) در بررسی عوامل مؤثر بر رضایتمندی زناشویی اعلام کرد که تأیید کردن منجر به رضایت بیشتر در زوج‏ها می‏شود زیرا آنها از طریق رفتارهای واکنشی بینشان آگاه می‏شوند و ضمناً زوج‏ها در می‏یابند که چطور برای همدیگر ارزش قائل شوند.

زوج‏های دوجنسی (آندروژن):

زن و مرد هر دو در قبول نقش‏های جنس زنانه و مردانه مساوات طلب هستند یعنی وظایف زوجین به وظایف مردانه و زنانه تقسیم نمی‏شود بلکه هر دو در مواقع مقتضی هر دو نقش را ایفا می‏کنند. اهداف فردی را بر اهداف خانوادگی ترجیح می‏دهند. برنامه زندگی منظم و از پیش تعیین شده‏ای ندارند. در منزل اتاق خصوصی دارند. سطوح بالایی از هیجانات مثبت و منفی را از خود نشان می‏دهند و ترجیح می‏دهدند برای حل مشکلات در مذاکره و بحث طولانی در مورد بسیاری از مسائل درگیر شوند. (گاتمن، 1993، فیشر پاتریک، 1988)

این زوج‏ها تا اندازه‏ای با یکدیگر رقابت می‏کنند و جنبه‏های تعارضشان شامل تکرار زیاد احساسات منفی و تلاش برای متقاعد کردن یکدیگر است ولی مشاهدات نشان می‏دهد حتی زمانی که سطوح منفی افزایش می‏یابد. عاطفه و احساس مثبت است و سوء نیت و بدجنسی در آن  نیست و ویژگی‏های شخصیتی طرف مقابل را هدف قرار نمی‏دهند و روابط رضایتمندی را برقرار می‏کنند. (استئوبر، 2005)

زوج‏های ناسازگار

این زوج‏ها زمانی که درگیر تعارض می‏شوند هیچکدام کوشش سازنده‏ای برای حل آن  نمی‏کنند. ارتباط این زوجین تؤام با عیب‏جویی و سرزنش دائمی، ذهن خوانی^[4]، تحقیر، حالت تدافعی، بروز هیجانات منفی زیاد و هیجانات مثبت اندک است. الگوی تعاملی با حمله و کناره‏گیری همراه است. (گاتمن، 1993، فیتز پاتریک، 1988)

در واقع به دلیل این که این زوج‏ها از هرگونه تلاش سازنده برای حفظ روابطشان کناره‏گیری و اجتناب می‏کنند و رفتارهای غیرسازنده دارند به این زوج‏ها «خصمانه ـ بی تعهد» نیز گفته می‏شود و معمولاً رفتارهای غیرسازنده باعث عدم ثبات و عدم رضایت در ازدواج می‏گردد. (استئوبر، 2005)

زوج‏های آزاد و مستقل:

این زوج‏ها از بروز تعارض جلوگیری می‏کنند و مهارتهای اندکی در جهت حل مسئله دارند. ویژگی تعاملی و ارتباطی آنها با عیب جویی و سرزنش مختصر و کوتاه، ذهن خوانی و حالت تدافعی اندک همراه است. سطح هیجانی آنها بسیار پایین است و تقریباً هیچ هیجان مثبتی از خود بروز نمی‏دهند. الگوی تعاملی آنها کناره‏گیری ـ کناره گیری است. (گاتمن، 1993، فیتز پاتریک، 1988)

به این زوج‏ها «خصمانه ـ بی اعتنا» نیز گفته می‏شود و معمولاً رفتارهای غیرسازنده باعث عدم ثبات و عدم رضایت در ازدواج می‏گردد. (استئوبر، 2005)

طبق اظهارات گاتمن، برای سازگاری در ازدواج نسبت رفتارهای مثبت به منفی برای برقراری تعادل و بالانس مناسب مهم است. (گاتمن، 1994)

تحقیقات نشان داده‏اند افرادی که می‏گویند: نهایت سعی خود را برای رابطه‏شان کرده‏اند در مقایسه با افرادی که فقط کمی تلاش کرده‏اند، 33% کمتر خوشحال و راضی هستند . افرادی که احساس می‏کنند با شریک زندگی رقابت دارند، میزان 37% کمتر احساس رضایت می‏کنند امروزه زوج‏هایی که رابطه‏ای خوشایند و دراز مدت دارند، تا 3 برابر بیشتر متوجه نقش زن و مرد هستند. (بوسکانیا، ترجمه ایران‏نژاد، 1375)

در واقع آنچه از خود ازدواج مهمتر به شمار می‏رود موفقیت در ازدواج یا سازگاری در بین زوجین است.

 

 

(برادبوری^[5]، فینچام^[6]و بیچ^[7]، 2000). سازگاری زناشویی وضعیتی است که در آن  ، زن و شوهر در بیشتر مواقع احساس ناشی از خوشبختی و رضایت از همدیگر دارند و روابط رضایت‏بخش در بین زوجین از طریق علاقه متقابل، میزان مراقبت از همدیگر، پذیرش و تفاهم با یکدیگر قابل ارزیابی است (سینها^[8] و موکرجک^[9] ،1990) رضایتمندی و سازگاری زناشویی در بسیاری از ابعاد زندگی فردی و اجتماعی افراد تأثیر می‏گذارد و ایفای نقش والدینی را آسان می‏سازد. (کامینگ^[10] و همکاران، 1997)

در ازدواج‏های موفق هر یک از زوجین شروع به طراحی و نوشتن فیلمنامه‏ای مناسب می‏کنند و در آن خط سیر زندگی را به طور شایسته نمایان می‏سازند فیلمنامه‏ای که نویسنده تهیه کننده،کارگردان، بازیگران آن را خودشان تشکیل می‏دهند. و در واقع فیلمنامه‏ای با عنوان «زندگی و آینده من آنقدر که خود می‏خواهیم» زیرا هر فرد بهتر از هر کسی می‏داند که ایده‏آل‏ها، عیوب و ضعف‏های شخصیتی، مقاصد و آرزوهایش کدام است. (شاهپرویزی، 1378)

در پژوهش فتحی آشتیانی و احمدی (1383) که ازدواج‏های موفق و ناموفق را در بین دانشجویان مورد بررسی قرار داده­اند به عوامل سازنده­ای در ارتباط از جمله اعتماد به هم در زوجین، روابط کلامی خوب و مبتنی بر مراودات سالم و توافق بر مسائل اساسی زندگی از قبیل تصمیم‏گیری شغلی، هدفهای زندگی، تحصیلی، شیوه برخورد با فرزندان و … اشاره کرده­اند.

در ازدواج‏های موفق، زن و شوهر می‏دانند که سرانجام خودشان مسئول اعمال و رفتار خود هستند. از توانایی‏ها و محدودیت‏های خود آگاهند و هراسی از شناخت محدودیت‏های خود ندارند زیرا بنای زندگی آنها به جای سرپوش گذاردن بر ضعف‏ها، تکامل بخشیدن و مرتفع کردن ضعف‏ها و کاستی‏هاست. (فتحی آشتیانی و احمدی، 1384) و برای حرکت در مسیر تکامل بایستی بدانند که بین شب و روز مهم نیست که کدامیک از ارزش وجودی بیشتر برخوردار است بلکه آن چه مهم است این است که چرخ هستی با وجود هر دو می‏چرخد و در نبود هر یک، دیگر تکاملی در میان نخواهد بود. (شاهپرویزی، 1378) آنها از به وجود آمدن مشکل در خانواده نمی‏ترسند زیرا می‏دانند چنانچه مشکلی در زندگی یا ارتباط آنها ایجاد شود، می‏توانند با کمک همدیگر به دنبال راه حل آن  باشند و بنابراین محدودیت‏های خود و مشکلات زندگیشان را پنهان نمی‏سازند. (فتحی آشتیانی و احمدی ، 1384)

آنها دوست دارند که پذیرفته شوند، مورد قدردانی هم قرار بگیرند و همسر صمیمی‏شان دوستشان بدارد. در این بین هیجانات نقش عمده‏ای ایفا می‏کنند.

کاناری واستافورد (1992) در بررسی عوامل مؤثر بر تداوم ازدواج اعلام کردند که رابطه قوی بین حفظ رفتارها و ارزیابی‏های مثبت، درک روابط هر دو زوج وجود دارد.

[1]Fitzpatric

[2]traditoned

[3]androgynous

[4]Mindreadings expected

[5] Breadbury

[6]Fincham

[7]Beach

[8]Sinha

[9]Mukerjec

]]>